Project Gevaarlijk erfgoed en zijn urgentie
Asbest in erfgoed: het klinkt niet voor de hand liggend, maar toch wordt steeds duidelijker dat zich veel asbest in onze erfgoedcollecties bevindt. Het ongrijpbare wondermateriaal heeft vele duizenden toepassingen gekend. De uitstekende eigenschappen - hitte- en kou bestendig, vochtwerend, elektrisch isolerend, schimmel bestendig, zuur/base bestendig en bovenal goedkoop - hebben ervoor gezorgd dat asbest overal in onze samenleving aanwezig is.
Asbest, afgeleid van het Griekse woord ‘asbestos’ wat staat voor ‘onverwoestbaar’ een verzamelnaam voor verschillende microscopisch kleine vezeltjes bestaande uit silicaten. In België is asbest veelvuldig gebruikt in allerlei toepassingen. Uit recent onderzoek is duidelijk geworden dat de publieke bewustwording rond de asbestproblematiek in België aan de lage kant is. De stof is kankerverwekkend: bij inademing van de fijne vezels kunnen ongeneeslijke ziektes, na een incubatieperiode van 30 jaar, zich manifesteren. Na lange tijd heerst er nog altijd een groot taboe rondom het thema, waar langzamerhand verandering in lijkt te komen. Dit komt mede dankzij projecten die bijdragen aan de bewustwording met betrekking tot de gevaren van asbest, zoals het project Gevaarlijk erfgoed.
De rol van Art Salvage
Het onderzoeksproject Gevaarlijk erfgoed waar Art Salvage aan mee werkt tracht antwoord te bieden op de vraag hoe wij asbest zo efficiënt en veilig mogelijk kunnen conserveren, gezien de historische waarde die het materiaal kan bijdragen aan het object.
Wanneer asbesthoudend materiaal wordt gevonden is het van belang deze veilig te stellen. Maar waar in de bouw het asbest kan worden gesaneerd, komt bij erfgoedobjecten de integriteit van het object in het gedrang. Anderzijds, als er geen maatregelen worden getroffen moeten de objecten luchtdicht worden ingepakt en kunnen ze niet worden tentoongesteld of anderzijds worden gehanteerd. De onderzoeksgroep heeft daarom de vraag uitgezet naar ons restauratieatelier om een onderzoek te doen naar het consolideren en verpakken van asbest in erfgoed.
Het onderzoeksproject is dus tweeledig: 1) consolidatie van asbesthoudende objecten en 2) het onderzoeken van een geschikte verpakkingsmethode voor asbesthoudende objecten.
Het project in beeld
Onderzoek conservatie
Deel 1 omvat het onderzoek naar de mogelijkheden tot consolidatie van asbesthoudende objecten. Hierbij wordt rekening gehouden met de structuur van de materialen op basis van de aangeleverde test cases; asbestkoord, asbesttextiel en asbestkarton. Een aantal objectbehandelingsactiviteiten zijn geïdentificeerd als taken die blootstelling aan asbest kunnen veroorzaken, zoals conservering, hantering en manipulatie, object restauratie, inspecties, tentoonstelling van objecten, objecten verpakken en uitpakken, etc. De uitgevoerde consolidatie moet deze vernoemde handelingen doorstaan, zonder dat de vezelemissie de veiligheidsnorm overtreedt.
Op basis van relevante literatuur wordt een selectie gemaakt van consolidanten (n.a.v. technische/chemische fiches en eigenschappen), die binnen de conservatie frequent toegepast worden voor de consolidatie van diverse materialen.
De gekozen consolidanten worden op dummies aan verschillende tests (veroudering onder UV, glans, kleefkracht etc.) onderworpen om zo hun materiaal-technische en esthetische eigenschappen te bepalen. Aan de hand van de resultaten van het onderzoek zullen de drie museale objecten worden behandeld. De objecten worden vervolgens blootgesteld aan stress tests om te bepalen of de consolidatie is geslaagd.